Chúng tôi bèn chia nhau đi mượn cho đủ đồ. Khi mang về, cụ bảo:
– Mài mực đi. Ông đổ ít nước lã vào đây, rồi mài thoi mực này mươi vòng vào chỗ này, khi nào đen thì thôi.
Chúng tôi vâng lời cụ. Khi mực mài xong, cụ để các đồ dùng trước mặt, lên ngọn kính, rồi hỏi:
– Viếng ông cụ thân sinh ra bạn thân phải không?
– Dạ.
– Ông cụ ấy bao nhiêu tuổi?
– Bẩm ngót bảy mươi.
– À thọ nhỉ? Con cháu khá cả đấy chứ?
– Bẩm vâng.
– Ông cụ ấy còn cha mẹ già không?
– Không ạ.
– Bà cụ còn chứ?
– Dạ.
– Được. Ấy, phải biết đủ như thế, mới có thể giãi tỏ hết cả tấm lòng mình được.
Cụ nằm phục vị trước tờ giấy, chống tay vào cằm, nghiêm nét mặt lại, rồi rung chân, cơ chừng để nghĩ. Chúng tôi ngồi chắp tay, yên lặng cả, để khỏi làm rối mất mối văn chương của cụ Nghè.
Một lúc, cụ ngồi nhỏm dậy, nói:
– Mà cần gì phải câu đối? Bây giờ những đám ma văn minh người ta có hay dùng câu đối nữa đâu? Để tôi nghĩ cho bốn chữ rõ hay, các ông có bằng lòng không?
– Dạ!
– Được.
Cụ lại phục vị, cầm bút chấm vào nghiên, xoe ngòi cho tròn rồi viết. Chúng tôi châu đầu cả vào để nhìn tay cụ.
Đầu tiên, cụ nắn nót, viết một dòng chữ về mé tay phải ở tờ giấy, chỗ đề niên hiệu:
Bảo đại Nhâm thân niên trọng hạ nhật.
Rồi cụ đưa phắt tay sang mé trái tờ giấy, viết luôn một dòng chữ nữa đề lạc khoản:
Tử chấp: Trần văn X. Trịnh Hữu Y. Nguyễn Mạnh Z. đồng trang vãn.
Cụ hỏi:
– Có phải tên các ông viết thế không? Dòng bên kia là đề ngày, tháng, năm, đấy.
– Dạ.
– Tử chấp nghĩa là hàng con, các ông cũng vào hàng con cụ ấy.
– Dạ.
Chỗ giữa vẫn còn để trống. Cụ lại hỏi:
– Ông cụ có phải không nhỉ?
– Dạ.
Lúc ấy cụ lại ra dáng nghĩ ngợi hơn, gục hẳn mặt vào bàn tay và rung chân mạnh hơn trước. Rồi ngẩng dậy, cụ đặt bút, chấm vào mực, lăn mãi ngòi vào nghiên. Chúng tôi lại phải im phăng phắc, không dám thở mạnh để cụ loạn trí, mất chữ hay, chăm chăm con mắt nhìn theo tay cụ.
Độ năm phút sau, cụ đặt bút xuống chiếu, gãi chân, rồi kêu nực, rồi rung đùi. Một chốc, cụ lại xoay bút, không rung đùi nữa, đặt hẳn ngòi trên mặt tờ giấy, đưa đi đưa lại cái quản, ngoáy ngoáy trên không để lấy gân, rồi gí hẳn xuống, nắn nót, viết bốn chữ nét rậm rì to tướng.
Viết xong, cụ nhổm phắt dậy, trỏ vào từng chữ mà giảng cho chúng tôi được hiểu thấu cái hay. Cụ Nghè giảng rằng:
– Hạc là con hạc, giá là xe, tiên là cõi tiên, du là chơi, các ông hiểu chưa?
Hiểu rồi, chúng tôi lườm nhau, chỉ sợ có anh nào cười thì chết!…
nhasachminhthangvanhoc.wordpress.com 